Doğada vakit geçirmeyi seven herkesin veya benim gibi çoğu şeye meraklı kişilerin aklının bir köşesinde “Acaba elimdeki imkanlarla ip yapabilir miyim?” sorusu vardır. Benim de çevremde o sivri uçlu, sert yapraklı bitkiye, yani Yucca filamentosa’ya (Nam-ı diğer Avize Çiçeği) bakarken aklıma gelen tam olarak buydu.
Sadece süs bitkisi sandığımız bu yeşil dostumuzun, aslında binlerce yıldır kullanılan, inanılmaz derecede güçlü bir ip kaynağı olduğunu keşfettiğimde denemekten kendimi alamadım.
Bugün size, ellerimle (ve biraz da sabrımla) bu sert yaprakları nasıl sağlam bir ipe dönüştürdüğümü, sürecin zorluklarını ve o tatmin edici sonucu anlatacağım.
Neden Avize Çiçeği (Yucca Filamentosa)
Öncelikle neden bu bitki? Çünkü avize çiçeği yapraklarının içinde, yaprağın boyu boyunca uzanan çok güçlü lifler barındırır. Bu lifler kuruduğunda bile esnekliğini ve mukavemetini korur. Ülkemize ait bir tür olmasa da uzun süredir ev, park, bahçelerde sık karşılaştığımız bu bitki bitkilerin tam anlamıyla çok amaçlı çakısı gibi 🙂 özellikle yurt dışındaki eski yerlilerin bu bitkiden sandalet, sepet ve hatta ağ yaptıklarını öğrendiğimde saygım bir kat daha arttı.
Adım Adım Yapım Aşaması
1. Hasat: İlk Adım ve Dikkat Edilmesi Gerekenler Sürece en alttaki, artık yere yaklaşmış ama hala yeşil olan yaprakları keserek başladım. Burada küçük bir uyarı: Avize çiçeği yapraklarının uçları iğne gibidir. Yapraklara yaklaşırken dikkatli olmakta fayda var.
Yaprağı gövdeye yakın bir yerden kestim. Elime aldığımda hissettiğim o sert ve etli doku, içindeki hazinenin habercisi gibiydi. Çok fazla yaprağa ihtiyacınız yok, deneme amaçlı biraz yaprak kesebilirsiniz
2. Lifleri Ortaya Çıkarma (Sıyırma İşlemi) İşin en “emek isteyen” kısmı burası. Yaprağın içindeki liflere ulaşmak için üzerindeki yeşil, etli dokuyu sıyırmanız gerekiyor. Ben bunun için düz bir zemin ve bir kaşık kullandım. (Bıçak, deniz kabuğu gibi şeyler de kullanılabilir) Yaprağı zemine yatırıp, kaşıkla üzerine bastırarak ileri veya geriye doğru kazıdım
* İpucu: Yaprak taze ise yeşil kısım jöle gibi sıyrılıyor. Eğer kurumuş bir yaprak bulduysanız, onu bir gece suda bekletmek işinizi çok kolaylaştırır. Kazıdıkça o koyu yeşil tabaka gidiyor ve altından pırıl pırıl, krem rengi/beyaz lifler çıkmaya başlıyor. Tüm yeşil doku gidene kadar kazımaya devam ettim ve sonunda elimde bir tutam “saç” gibi görünen lifler kalacaktır.
3. Yıkama ve Kurutma Lifleri yeşil kalıntılardan tamamen arındırmak için suda güzelce yıkadım. Bu aşamada liflerin birbirine karışmamasına özen göstermek lazım. Yıkadıktan sonra balkonda kurumaya bıraktım. Kuruduklarında biraz daha sertleştiklerini ama hala bükülebilir olduklarını fark edeceksiniz.
4. Lifleri Yumuşatma: İpleri sabaha kadar kurumaya bıraktım. (Çevreye göre değişebilir, kuruyana kadar bekleyin). Kuruyan lifleri elimde yuvarlayarak, ovalayarak liflerine ayırarak ve keskin kenarlı bir masaya sürterek yumuşatma işlemi gerçekleştirdim.
5. İpe Dönüştürme: “Ters Büküm” Tekniği Lifler hazır, peki ya ip? Lifleri olduğu gibi kullanabilirsiniz ama onları bükerek birleştirmek mukavemeti katbekat artırıyor. Ben en klasik yöntem olan “Ters Büküm” tekniğini kullandım. Mantığı aslında basit ama eliniz alışana kadar biraz garip gelebilir.
* Bir tutam lif alın ve ortadan ikiye bükün. (Sağ elinizle dışa sol elinizle içe doğru çevirin)
* İki “bacak” oluşacak. İpin açık kısımları sol elimize, oluşacak ip kısmı sağ elimizde kalacak şekilde tutuyoruz.
* Üstteki bacağı parmaklarınızla kendinize doğru (kendi ekseni etrafında) çeviriyoruz.
* Sonra bu bükülmüş parçayı, alttaki parçanın üzerinden alta doğru atın. (Tutup çevirin)
* Sürekli “kendine bük, aşağı at” yaparak ilerleyin.
Bu zıt yönlü kuvvetler, ipin açılmasını engelliyor ve kilitliyor. İlk birkaç santimetreden sonra eliniz otomatiğe bağlıyor ve bu süreç daha kolay bir hale geliyor. Sonuç: Beklediğimden Çok Daha Sağlam Yaklaşık 30 dk – 1 saatlik bir uğraşın sonunda elimde, mağazadan aldığım jüt iplere taş çıkartacak sağlamlıkta bir ip vardı. Çektiğimde koparmam imkansızdı.
6. İp Ekleme: İp uzunluğu istediğimiz uzunlukta olmayınca ip ekleme yöntemi kullanmamız gerekir. Bunun için
* Uzatılmak istenen ipin kalınlığına uygun miktarda bir lif demeti alın ve eklenecek ip demetinin üzerine koyun. (İpin ucunu 1 cm civarı uzun bırakın)
* Yine ters büküm tekniği uygulayarak ip oluşturmaya devam edin.
* İp bir tur çevrilince dışarıda kalan ucu çevirdiğimiz köşeye doğru indirip ters büküm tekniği ile ip oluşturmaya devam edin.
Böylelikle birbirinden ayrılmayan ve sağlam bir ekleme yapmış oluruz.
İp örme tekniklerini başlangıç aşamasında evinizdeki jüt ip, herhangi bir lifli malzeme veya başka ipler kullanarak pratik yapın. Daha sonra doğal ve kendi yaptığınız liflerle ileri düzey deneyimleyin. Böylelikle hem tekniğinizi geliştirecek hem de zor anlarda çok işinize yarayan beceri kazanmış olacaksınız.
GÖRSELLER
Lifleri ayrıştırılmaya başlanmış avize çiçeği yaprağıAyrıştırılan lifler yıkama işleminden sonra kurutmaya bırakıldıKurutulan liflere yumuşatma işlemi yapıldı ve örmeye uygun kıvama getirildiYumuşatılan lifler örme işlemi için istenen kalınlığa göre uygun miktarlarda parçalara ayrıştırıldı.Örme işlemi gerçekleştirilen aşamaÖrme işlemi tamamlanınca oluşan ip
Doğada geçirilen her an, özellikle de hava bir anda değiştiğinde, pratik çözümlerle zaman kazanmak büyük önem taşır. Kamp kurarken ya da bir örtü (tarp) germeye çalışırken en çok vakit alan şeylerden biri de ana ip hattını kurmaktır. Yani örtünün ya da çadırın gergin durmasını sağlayan, iki nokta arasına çekilen o temel ip hattı. Bugün anlatacağım yöntem, bu işi saniyeler içinde yapmanızı sağlayacak kadar basit ve etkili.
Neden Bu Yöntem?
Kamp yaparken çoğumuz aynı sorunlarla uğraşırız: İp bir türlü gergin durmaz, düğümler sıkışır, yağmur bastığında örtü sarkar… Bu teknik ise bu sıkıntılara karşı pratik bir çözüm sunuyor. Hem hızlı, hem sağlam, hem de kolay çözülebilir bir sistem. Üstelik özel ekipman veya karmaşık düğümler de gerektirmiyor.
Gerekli Malzemeler
Bu sistemin en güzel yanı, hemen her doğada vakit geçiren kişilerin çantasında bulunabilecek basit malzemelerle yapılabilmesi:
3 ila 6 mm kalınlığında sağlam bir ip (paracord veya iskota ip idealdir)
Ana ip kalınlığından %20‐%40 daha ince ikinci bir ip (pursik için kullanılacak)
Ahşap çubuklar (ortası delinecek)
İpi bağlayabileceğin iki sağlam ağaç veya direk
İsteğe bağlı: Küçük bir karabina ya da ağaç koruyucu herhangi bir malzeme (hassas olanlar için)
Hepsi bu kadar. Yani hiçbir özel ekipmana ihtiyaç yok.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Pursik ana hat ipinden %20 – %40 arası daha ince olmalı ve kaygan olmayan, örgülü naylon veya polyester malzeme olmalı. (İpin çok aşırı ince olması ipin çok fazla sıkışıp kaymamasına ve ipin aşınmasına neden olabilir, fazla kalın olması da ipin tutunmasına engel olur.
En az 2 – 3 tur ıslak veya ip çapının aynı olması koşullarında 4- 5 tur sarım tercih edilmeli. Aksi halde güvenlik ve kullanım zorlukları yaşanabilir.
Adım Adım Ana Hat Çubukları Yapımı
İsterseniz direkt yuvarlak bir dal parçası kullanın isterseniz de benim gibi paletlerden çıkan çıra parçalarını değerlendirin. Eğer yuvarlak dal parçası kullanıyorsanız işiniz kolay, kullanmıyorsanız köşeleri biraz yuvarlamak gerekebilir. Ben burada 5 cm e 2 cm bir çıra parçası keserek işe başladım.
Kesimin ardından ahşap parçamın merkezini bulup işaretledim.
İşaretin ortasından kullanılacak ip çapında veya istenilen çapta bir delik açılacak. (Kullanılacak çaptan daha büyük tercih etmek iyidir) Ahşabımın uzun kenarlarını yuvarladım. Ne kadar yuvarlak olursa o kadar iyidir.
Kısa kenarlar da yuvarlandıktan sonra işlem tamamdır. Kullanmaya hazır.
Adım Adım Ana Hat Kurulumu
1. İlk Ucu Sabitle
İpinin bir ucuna basit bir düğüm atın ve diger uçtan bir adet çubuğu ipten geçirin ardınden ipi ağacın çevresinden geçirerek boşta olan çubuğumuzun arkasına atarak sabitleyin.
Burada amaç, ipin kaymadan durması ama gerektiğinde kolayca çözülebilmesidir.
2. Diğer Ucu Gerdir
İpin diğer ucunu karşıdaki ağaca geçir ve germe hattını oluştur. İpimizi ağacın arkasından geçirdikten sonra bize en yakın pursik düğümünün içinden ahşabımız ile geçiriyoruz. Ardından ahşap parçamız pursiğin içinde kalacağı için gerdirme işlemini rahatlıkla yapabiliriz. İpler birbirine sürterek birbirlerini sıkıştıracağı için eller serbest şekilde gerdirme işlemine yapabileriz.
Pursik düğümü sistemini kullanmak istemeyenler için “kamyoncu düğümü” benzeri bir gerdirme yöntemi kullanılabilir, tercih size kalmış.
Bu iki sistem, ipi adeta küçük bir makara gibi çalıştırarak çok daha güçlü bir gerginlik oluşturmanı sağlar. İsterseniz kamyoncu düğümü sistemini isterseniz de pursik ile aynı sistemi sağlayarak gerdirme işini yapabiliriz.
3. Kilitle ve Sabitle
İstediğin gerginliği yakaladıktan sonra, ipin sonuna küçük bir çözülür ilmek at.
Bu, hattın sabit kalmasını sağlar ama sökmek istediğinde tek bir çekişle hemen açılır.
4. Tarpı Gerdir
Tarpın (örtü) boyutuna göre iki uçtaki pursik düğümlerine sabitleyin ve iki uçtan gerdirerek sabitleyin.
5. Kontrol Et
İp hattı yeterince gergin ve düzse, işlem tamam. Ağaç kabuğuna zarar vermemek isterseniz ipin altına bir parça bez veya kemer gibi koruyucular koyabilirsiniz
NOT: İple ilgili detaylar videoda paylaşılmıştır o yüzden yazıda yer verilmedi.
Selamlar… Malum havalar ısınıyor ve ısınmanın etkisiyle de böcek, haşereler de artık hayatımızda önemli bir sorun haline gelmeye başlıyor. Özellikle kamp ve seyahatlerde bu sorundan korunmanın etkili bir yöntemi mevcut. Bu yöntem Permetrin ve Deet içerikli harika kombinasyon. Bu ikili birlikte kullanıldığında %99’a varan bir koruma sağlıyor. Hem kendi deneyimlerime hem de uzun yıllar araştırmaya dayanan güvenilir bir yöntemdir.
UYARI: Okuyanacağınız bu makaleyi denemeden önce mutlaka doktorunuza danışın. Bu yazı sadece kişisel deneyimleri ve araştırmaları içerir. Oluşabilecek maddi ve manevi sorunlardan bu site ve yazısorumlututulamaz.
Permetrin Nedir? Ve Permetrin ile Giysi Koruması Nasıl Sağlanır?
Permetrin, giysileri böcek ısırıklarına ve böcek kaynaklı hastalıklara karşı korumak için yaygın olarak kullanılan sentetik bir insektisittir (böcek ilacı). Krizantem çiçeğinde bulunan doğal böcek öldürücü piretrinlerin sentetik bir versiyonu olan piretroid grubuna aittir. Giysilere uygulandığında, temas eden böcekleri öldürerek veya etkisiz hale getirerek uzun süreli koruma sağlar.
Permetrinin Böcekler Üzerindeki Etki Mekanizması Nasıldır?
Permetrin (C21H20Cl2O3), böceklerin sinir sistemini hedef alarak çalışan geniş spektrumlu bir insektisittir. Böcekler permetrin ile temas ettiğinde, kimyasal madde sinir hücrelerinin normal işleyişini bozar. Spesifik olarak, sinir hücrelerindeki sodyum kanallarının kapanmasını geciktirir. Bu durum, sinirlerin sürekli olarak uyarılmasına (aşırı eksitasyon), kas spazmlarına, koordinasyon kaybına, felce ve nihayetinde böceğin ölümüne yol açar.
Permetrin, insanlara ve diğer memelilere kıyasla böcekler için çok daha toksiktir. Bunun temel nedeni, böceklerin permetrini vücutlarında insanlar kadar hızlı bir şekilde parçalayamaması ve daha küçük vücut kütlelerine sahip olmalarıdır.
Giysilere Uygulama ve Kumaşla Etkileşim
Permetrin, giysilere iki ana yöntemle uygulanır:
Sprey Ürünler: Kullanıcılar, permetrin içeren sprey ürünleri doğrudan giysilerinin dış yüzeylerine püskürtebilirler. Uygulama genellikle iyi havalandırılan bir alanda, giysiler asılıyken veya düz bir zemine yayılmışken yapılır ve kuruması için belirli bir süre beklenir.
Emdirme Yöntemi: Kullanıcılar Konsantre permetrin ve su karışımı hazırlar. Ürünün kullanma kılavuzunda belirttiği şekilde permetrin ve su karışımını seyrelterek bir karışım elde eder. Giysileri bu karışıma daldırıp bir kaç dakika bekletip kuruması için bekletir. (Bu yöntem çok daha ileri seviyedir fakat daha uzun süre etkilidir.)
Permetrin, kumaş liflerine etkili bir şekilde bağlanır. Bu bağlanma, ilacın yıkama ve aşınma ile hemen kaybolmasını engeller ve etkinliğinin daha uzun süre devam etmesini sağlar. Ancak, permetrinin ciltten emilimi çok düşüktür ve cilt üzerinde hızla parçalanır. Bu nedenle, giysilere uygulandığında böceklere karşı etkiliyken insanlar için nispeten güvenli kalır. Giysi koruması için üretilen permetrin ürünleri kesinlikle doğrudan cilde uygulanmamalıdır.
Giysi Üzerindeki Koruma Mekanizması
Permetrinle işlem görmüş bir giysi, böceklere karşı aktif bir bariyer görevi görür:
Temas Yoluyla Etki: Permetrin, böceklerin sadece yakınına gelmesiyle değil, doğrudan giysiyle temas etmesi sonucu etki gösterir. Böcek (sivrisinek, kene, karınca, pire vb.) permetrinli kumaşa konduğunda veya üzerinde yürüdüğünde, ayakları ve vücudu aracılığıyla insektisite maruz kalır.
Uzaklaştırma ve Öldürme: Permetrin, bazı böcekler için bir miktar uzaklaştırıcı (repellent) etki gösterebilse de, birincil etki mekanizması temas yoluyla zehirlenmedir. Böcekler, genellikle ısırmaya veya sokmaya fırsat bulamadan önce felç olur ve ölürler. Bu “knockdown” etkisi, özellikle keneler gibi daha yavaş hareket eden ve tutunmaya çalışan böceklere karşı önemlidir.
Etki Süresi ve Dayanıklılık
Permetrinle işlem görmüş giysilerin koruyucu etkisi kalıcı değildir ancak oldukça uzun sürebilir. Etki süresi çeşitli faktörlere bağlıdır:
Uygulama Yöntemi: Emdirme yöntemiyle işlem görmüş giysiler genellikle sprey uygulamalarına göre daha uzun süre dayanır.
Yıkama Sayısı: Her yıkama, kumaştaki permetrin miktarını bir miktar azaltır. Ancak, permetrin kumaş liflerine iyi bağlandığı için genellikle birkaç yıkamaya (ürüne bağlı olarak 4-6 ila 20-70 yıkama arasında değişen iddialar bulunmaktadır) kadar etkinliğini sürdürebilir. Ürün etiketindeki talimatlar bu konuda belirleyicidir.
Güneş Işığına Maruz Kalma: Uzun süreli ve yoğun güneş ışığı (ultraviyole radyasyon) permetrinin etkinliğini azaltabilir.
Aşınma ve Yıpranma: Giysinin genel kullanımı ve maruz kaldığı fiziksel koşullar da etki süresini etkileyebilir. Genellikle, evde sprey ile yapılan uygulamaların etkisi birkaç hafta veya birkaç yıkama sürerken, ticari olarak işlem görmüş giysiler (direkt bu amaçla üretilen giysiler bulunuyor) ve emdirme yöntemiyle işlem görmüş giysiler daha uzun süreli koruma sağlayabilir.
İnsan Sağlığı ve Güvenlik Hususları
Permetrin, giysilere doğru şekilde uygulandığında ve kullanıldığında insanlar için genellikle güvenli kabul edilir. ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) gibi birçok sağlık ve güvenlik kuruluşu, giysilerde permetrin kullanımını onaylamaktadır. Ancak dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:
Uygulama Önlemleri: Sprey uygulaması yapılıyorsa, bu işlem açık havada veya iyi havalandırılan bir yerde yapılmalı, ürünün solunmasından kaçınılmalı ve uygulama sırasında eldiven kullanılması önerilir. Uygulama yapılan giysiler tamamen kuruduktan sonra giyilmelidir.
Cilt Teması: Permetrin giysiler için tasarlandığından cilde doğrudan sürülmemelidir. Ciltte tahrişe neden olabilir. Giysiler kuruduktan sonra ciltle temasında genellikle bir sorun yaratmaz.
Hassasiyet: Nadiren de olsa, bazı kişilerde permetrinle işlenmiş giysilere karşı ciltte hafif kızarıklık, kaşıntı veya tahriş gibi reaksiyonlar görülebilir. Bu tür bir reaksiyon fark edilirse, giysinin kullanımı durdurulmalı ve bir doktora danışılmalıdır.
Çocuklar ve Hamile Kadınlar: Permetrinle işlenmiş giysilerin 2 aylıktan büyük çocuklar tarafından kullanılması genellikle güvenli kabul edilir. Hamile ve emziren kadınların permetrinli ürünleri kullanmadan önce doktorlarına danışmaları önerilir, ancak birçok kaynak riskin düşük olduğunu belirtmektedir.
Kediler İçin Toksisite: Kediler, permetrini metabolize etme konusunda diğer hayvanlara ve insanlara göre çok daha yavaştır ve bu nedenle permetrine karşı oldukça hassastırlar. Permetrinle işlem görmüş giysilerin kedilerle doğrudan ve uzun süreli temasından kaçınılmalıdır. Uygulama yapılan alanlar kedilerden uzak tutulmalı ve giysiler tamamen kuruduktan sonra bile dikkatli olunmalıdır.
Kullanım Alanları
Permetrinle giysi koruması, özellikle aşağıdaki durumlar ve kişiler için faydalıdır:
Açık Hava Aktiviteleri: Doğa yürüyüşü, kampçılık, avcılık, balıkçılık gibi aktivitelerde bulunan kişiler için sivrisinek, kene ve diğer böcek ısırıklarından korunmada etkilidir.
Seyahat: Özellikle böcek kaynaklı hastalıkların yaygın olduğu bölgelere seyahat edenler için önemli bir koruma yöntemidir.
Mesleki Mecburiyet: Orman işçileri, askerler, tarım işçileri gibi işleri gereği yoğun böcek ortamlarında bulunan kişiler için önerilir.
Sonuç olarak, permetrin ile giysi koruması, doğru kullanıldığında böceklere karşı etkili ve insanlar için nispeten güvenli bir yöntemdir. Kullanım talimatlarına uyulması, potansiyel riskleri en aza indirirken maksimum koruma sağlamak için kritik öneme sahiptir.
Şimdi de Deet içerikli ürünlere genel bir bakış yapıyoruz…
DEET İçerikli Ürünlerin Koruması ve Kullanımı: Detaylı Bilgiler
DEET (N,N-Dietil-meta-toluamid), günümüzde en yaygın kullanılan ve en etkili böcek kovuculardan biridir. Özellikle sivrisinek, kene, pire ve diğer ısıran böceklere karşı koruma sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. Etkinliği ve güvenlik profili üzerine yapılmış çok sayıda çalışma bulunmaktadır.
DEET Nedir ve Böcekleri Nasıl Uzaklaştırır?
DEET, ilk olarak 1944 yılında ABD ordusu için geliştirilmiş ve 1957’de sivil kullanıma sunulmuş kimyasal bir bileşiktir. Hafif sarımsı renkte, yağımsı bir sıvıdır.
DEET’in böcekleri nasıl uzaklaştırdığına dair kesin mekanizma hala tam olarak aydınlatılamamış olsa da, kabul gören birkaç temel teori bulunmaktadır:
Koku Reseptörlerini Engelleme: En yaygın kabul gören teoriye göre DEET, böceklerin insanları ve diğer memelileri bulmak için kullandıkları koku alma duyularını (özellikle antenlerindeki koku reseptörlerini) etkiler. İnsanların nefesinden yayılan karbondioksit (CO2) ve terdeki laktik asit gibi kimyasallar, böcekler için cezbedicidir. DEET’in bu kimyasalları algılayan reseptörleri bloke ettiği veya bozduğu düşünülmektedir. Bu sayede böcek, potansiyel bir konağın (insan veya hayvan) kokusunu alamaz veya doğru bir şekilde yorumlayamaz, dolayısıyla konaklama ve ısırma davranışı engellenmiş olur.
Doğrudan Uzaklaştırıcı Koku: Bazı araştırmalar, DEET’in böcekler için hoş olmayan, doğrudan itici bir kokuya sahip olduğunu da öne sürmektedir. Böcekler DEET kokusunu aldıklarında aktif olarak o bölgeden uzaklaşırlar.
Temas İticiliği: DEET sürülmüş bir yüzeye temas eden böceklerin de rahatsız olduğu ve bölgeyi terk ettiği gözlemlenmiştir.
Sonuç olarak, DEET böcekleri öldürmez; bunun yerine onların insanları bir besin kaynağı olarak algılamasını ve yaklaşmasını engelleyerek koruma sağlar.
Hangi Böceklere Karşı Etkilidir?
DEET, geniş bir böcek yelpazesine karşı etkilidir. Başlıcaları şunlardır:
Sivrisinekler: Zika virüsü, Batı Nil virüsü, dang humması, sıtma gibi hastalıkları taşıyabilen sivrisineklere karşı yüksek düzeyde koruma sağlar.
Keneler: Lyme hastalığı, Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) gibi ciddi hastalıkları bulaştırabilen keneleri uzak tutmada etkilidir.
Pireler, At Sinekleri ve Geyik Sinekleri gibi diğer ısıran böcekler.
Bazı çalışmalarda karasinekler ve sülükler üzerinde de caydırıcı etkisi olduğu rapor edilmiştir.
DEET Konsantrasyonu ve Etki Süresi
DEET içeren ürünler farklı konsantrasyonlarda (%5 ile %100 arasında) bulunabilir. Konsantrasyon, ürünün koruma süresiyle doğrudan ilişkilidir:
Düşük Konsantrasyonlar (örneğin %5-10): Daha kısa süreli koruma sağlar (genellikle 1-3 saat). Sık sık yeniden uygulama gerektirebilir. Kısa süreli dış mekan aktiviteleri için uygun olabilir.
Orta Konsantrasyonlar (örneğin %15-30): Daha uzun süreli koruma sağlar (genellikle 4-8 saat). En yaygın ve genellikle tavsiye edilen konsantrasyon aralığıdır.
Yüksek Konsantrasyonlar (örneğin %50-100): En uzun süreli korumayı sunar (8-12 saate kadar veya daha fazla). Ancak, %50’nin üzerindeki konsantrasyonların koruma süresini anlamlı ölçüde artırmadığı, sadece daha uzun süre etkili kaldığı belirtilmektedir. Yüksek konsantrasyonlar, böcek yoğunluğunun çok fazla olduğu veya uzun süreli kesintisiz korumanın gerektiği ekstrem durumlar için düşünülebilir.
Unutulmamalıdır ki terleme, yüzme, kıyafetlerle sürtünme gibi faktörler DEET’in etkinliğini azaltabilir ve daha sık yeniden uygulama gerektirebilir. Her zaman ürün etiketindeki talimatlara uyun.
Güvenli ve Etkili Kullanım Önerileri
DEET’in güvenli ve etkili kullanımı için aşağıdaki önerilere dikkat edilmelidir:
Sadece Açıkta Kalan Cilde Uygulayın: Giysilerle örtülü cilt bölgelerine DEET uygulamayın. Giysilerin dış yüzeyine de sıkılabilir (ancak aşağıda belirtilen malzeme etkileşimlerine dikkat edin).
Yüz Uygulaması: Yüze doğrudan sprey sıkmayın. Önce elinize sıkın, ardından göz ve ağız çevresinden kaçınarak yüzünüze yayın.
Kesik, Yaralı veya Tahriş Olmuş Cilde Uygulamayın: Açık yaralara veya güneş yanığı gibi tahriş olmuş cilt bölgelerine DEET sürmekten kaçının.
Göz ve Ağız ile Temasından Kaçının: Yanlışlıkla temas olursa, bol su ile yıkayın.
Çocuklarda Kullanım:
2 aylıktan küçük bebeklerde DEET içeren ürünlerin kullanılması önerilmez.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), 2 aylıktan büyük çocuklar için %10 ila %30 DEET içeren ürünlerin kullanılmasını önermektedir.
Kanada Sağlık Bakanlığı gibi bazı kurumlar, 6 aydan küçük bebeklerde DEET kullanılmamasını, 6 ay-2 yaş arası için en fazla %10 DEET içeren ürünlerin günde bir kez, 2-12 yaş arası için ise %10 DEET içeren ürünlerin günde en fazla 3 kez kullanılmasını tavsiye eder. Her zaman ürün etiketindeki yaş ve uygulama sıklığı talimatlarını kontrol edin.
Çocuklar için genellikle %10 ila %30 arasında daha düşük DEET konsantrasyonları tercih edilir. Koruma süresi daha kısa olacağından gerektiğinde yeniden uygulama yapılabilir.
Ürünü çocuğun cildine bir yetişkin uygulamalıdır.
Çocukların ellerine, gözlerine ve ağızlarına sürmekten kaçının (özellikle küçük çocukların ellerini ağızlarına götürme eğilimi nedeniyle).
Çocuklar iç mekana döndüklerinde DEET sürülmüş ciltleri sabunlu su ile yıkanmalıdır.
Yeniden Uygulama: Ürün etiketinde belirtilen süre sonunda veya aşırı terleme, yüzme sonrası etkinin azaldığını hissettiğinizde yeniden uygulayın. Gereğinden fazla veya sık uygulamaktan kaçının.
İç Mekana Dönünce Yıkayın: Dışarıdaki aktiviteniz bittiğinde ve artık böcek kovucuya ihtiyacınız kalmadığında, DEET uygulanmış cilt bölgelerinizi sabunlu su ile yıkayın. DEET uygulanmış giysileri de yıkamadan tekrar giymeyin.
Alerjik Reaksiyonlar: Nadir de olsa bazı kişilerde ciltte kızarıklık, kaşıntı veya döküntü gibi alerjik reaksiyonlar görülebilir. Böyle bir durumda ürünün kullanımını durdurun ve gerekirse bir doktora başvurun.
Hamile ve Emziren Kadınlar: Mevcut verilere göre, hamile ve emziren kadınların etiket talimatlarına uygun şekilde DEET kullanması genellikle güvenli kabul edilir. Ancak yine de doktorlarına danışmaları önerilir.
DEET’in Malzemelerle Etkileşimi
DEET, bazı sentetik malzemelerle etkileşime girerek onlara zarar verebilir:
Zarar Verebileceği Malzemeler: Plastikler (gözlük çerçeveleri, saat kristalleri, bazı sentetik kumaşlar gibi), suni ipek (rayon), spandeks, asetat, vernikli veya boyalı yüzeyler ve deri. Bu tür malzemelerle temasından kaçınılmalıdır.
Genellikle Güvenli Olduğu Malzemeler: Pamuk, yün ve naylon gibi doğal lifler ve bazı sentetik kumaşlarla genellikle güvenle kullanılabilir.
Kıyafetlere uygularken, önce kıyafetin görünmeyen küçük bir yerinde test yaparak herhangi bir renk değişikliği veya hasar olup olmadığını kontrol etmek iyi bir fikirdir.
Potansiyel Yan Etkiler
DEET, talimatlara uygun kullanıldığında genellikle güvenlidir. En sık bildirilen yan etki ciltte hafif tahriştir (kızarıklık, kaşıntı). Bu genellikle ürün yıkanınca geçer.
Çok nadir durumlarda, özellikle yüksek konsantrasyonların aşırı veya yanlış kullanımı sonucu daha ciddi nörolojik yan etkiler (baş ağrısı, uykusuzluk, kafa karışıklığı, nadiren nöbetler) bildirilmiştir. Ancak bu tür vakalar son derece seyrektir ve genellikle talimat dışı kullanımla ilişkilidir.
Sonuç olarak, DEET içeren ürünler, doğru konsantrasyonda ve kullanım talimatlarına uygun şekilde kullanıldığında böcek kaynaklı hastalıklara ve ısırıklara karşı etkili ve güvenilir bir koruma yöntemidir. Ürün etiketini dikkatlice okumak ve güvenlik önerilerine uymak, olası riskleri en aza indirirken maksimum faydayı sağlamak için kritik öneme sahiptir.
ÖZET VE ÖNEMLİ NOTLAR
DEET’in koruyuculuğu kullanılan konsantrasyona göre artar. %30 DEET genellikle 6-8 saat etkili olur. %50’ye kadar çıkılabilir (daha uzun süreli etki için).
Permetrin genellikle %0.5 konsantrasyonda giysilere uygulanır ve yıkamaya dayanıklı şekilde 4-6 yıkamaya kadar etkili kalabilir.
Kombinasyonla, hem böceğin yaklaşması önlenir (DEET), hem de temas etmesi halinde öldürücü etki sağlanır (Permetrin).
Askeri saha testlerinde bu kombinasyonla %99’a kadar koruma sağlandığı rapor edilmiştir.
DEET, ciltte doğrudan kullanılır ve böcekleri uzaklaştırıcıdır. Doğrudan teması engeller.
Permetrin, giysi ve eşyalara uygulanır, böcek temas ettiğinde öldürücü etki gösterir.
Birlikte kullanım, hem caydırıcı (DEET), hem öldürücü (Permetrin) etki sağladığı için sinerjik ve çok daha güçlü koruma oluşturur.
Kombinasyon, özellikle kene ve sivrisinek kaynaklı hastalıklara karşı en etkili strateji olarak kabul edilir.
DEET – Permetrin – Kombinasyon Etkililiği Tablosu
Hedef Böcek Türü
Sivrisinek
DEET (%20–30): %90–95
Permetrin (%0.5, giysi): %60–80
DEET + Permetrin: %98–99
Kene
DEET (%20–30): %80–90
Permetrin (%0.5, giysi): %90–95
DEET + Permetrin: %99+
Tatarcık (Sandfly)
DEET (%20–30): %70–90
Permetrin (%0.5, giysi): %60–70
DEET + Permetrin: %95–98
Karasinek
DEET (%20–30): %60–80
Permetrin (%0.5, giysi): %50–60
DEET + Permetrin: %90–95
Tropikal Böcekler
DEET (%20–30): %85–95
Permetrin (%0.5, giysi): %70–90
DEET + Permetrin:%98–99+
ÖNERİLER VE SON DÜZELTMELER
Ülkemizde bu iki etken maddeyi benim bildiğim sadece bir firma üretiyor o da Chrysamed. Bu yüzden kullanıcıların doğru ürünleri almalarına yardımcı olmak için bir güncelleme yapma mecburiyetindeyim.
Öncelikle Deet içeriği için REPELLENT D30 spreyi alıp doğrudan vücuda uygulama yapmak gerekiyor.
Kendi sitelerindeki görseli bu şekilde.
Permetrin içeriği ise iki seçenek mevcut birisi kullanıma hazır ürün olan İNSEKTİSİT MAX adlı ürün bu ürün firma tarafından doğrudan kullanıma uygun şekilde üretiliyor. Yani doğrudan satın alıp ev, giysi kullanımına uygun ancak blog yazımızda belirttiğimiz %0.5 permetrin içeriğini karşılamıyor. Bu halde kullanımında 0.2 permetrin içeriği bulunuyor. 0.5 permetrin içeriği 4-6 yıkama veya 4-6 hafta atki ve yüzde 90 üztü koruma sağlarken 0.2 içerik çok daha kısa süreli ve az koruma sağlar. Yine de günlük kullanım ve güvenli kullanım için gayet yeterli seviyededir.
Görseli sitelerinde bu şekilde. (İhtiyaca göre boyları mevcut)
Peki %0.5 içerik üretmemiz mümkün değil mi derseniz tabii ki mümkün. Yine sitelerinde KONSANTRE EC PLUS adlı ürün mevcut. Bu ürün %25 permetrin içeriğine sahiptir. Tabii ki bu haliyle kullanılması mümkün değildir. %0.5 e çevrilmesi için doğru oranda seyreltilmesi gereklidir. Ancak bunun uygulaması sadece yetkili kişilerce mümkündür. Çevrenizdeki yetkili ilaç şirketlerine danışıp içeriğini 0.5 e düşürmesini isteyebilirsiniz. Sadece profesyonel kullanım içindir.
Kendi sitelerinde görseli bu şekilde. (İhtiyaca göre boyları mevcut)
Uyarı
İnteksitit Max adlı ürünü giysi, çadır, bot gibi materyallerin üzerinde kullanımında bir sakınca yoktur. Ancak Konsantre EC ürünün “konsantre” formatta olması sebebiyle yalnızca profesyonel kullanıcılar tarafından, belirli teknik bilgi ve donanıma sahip şartlarda kullanılması gerekir. Yani Konsantre Ec plus veya herhangi bir konsantre ürünün bireysel kullanıcılar tarafından seyreltilerek doğrudan tüketiciye önerilmesi veya kamusal platformlarda bu şekilde anlatılması, yasal düzenlemeler kapsamında uygun olmayacaktır. Bu sınırlama, ürün güvenliği ve yasal sorumluluklar nedeniyle önemlidir. Kullanıcılar bu uyarılara dikkat etmelidir ve sorumluluklar kendilerine aittir.
Doğrudan tüketiciye sunulmuş ve Bakanlık onaylı ürünlerin kullanımı ve tanıtımıyla ilgili bir sakınca bulunmamaktadır. Son tüketici için Repellent D30 sprey ve İnteksitit Max uygundur.
Ayrıca bu içerikte Chysamed adlı firmayla herhangi bir anlaşmam ve işbirliğim yoktur. Kendi kullandığım, sevdiğim ürünler olduğu için ve bu etken maddeleri başka üreten firma olduğunu bilmediğim için tavsiye niteliğinde öneridir. Reklam değildir. Ürünlere ulaşmak ve ürünlerle ilgili aklınızda soru varsa kendi siteleri var, sitelerini ziyaret edebilirsiniz ve merak ettiğiniz sorulara çok yardımcı oluyorlar.
GÖRSELLER VE VİDEOLU ANLATIM
En uygun zamanda buraya uygulama görselleri ve videosu gelecektir.
Uzun süre önce başladığım ve nihayete erdirdiğim projemi sizlerle paylaşma heyecanı içindeyim. Bugün sizlerle iki çeşit gergi aparatı ve sapan yapımı üzerinde duracağız.
Hadi başlayalım!
Büyük Gergi Aparatı
Öncelikle ağır yük ve hamak gergi aparatı diyebileceğim loop alien benzeri kendi üretimim aparatla başlıyoruz. Bunu yaparken aslında teknolojiden yararlanmak en doğrusu ancak prototip olarak üretmek istersek bence el aletleri de yapılabilir diye düşünüyorum. Ben burada çizim programı ve CNC kullandım (ilgili dosya yazı sonunda paylaşılacaktır.)
Öncelikle aparatın çizim tasarımı ile başladım, çizim programı biraz tarihi eser olduğu için bu kadar çizmeye müsade etti (ileride solid çizimi de yapılacaktır ve daha da geliştirilecektir.)Çizim işleminden sonra CNC ye kesime yolluyoruz. Kesim işleminden sonra ürünün kenarlarında çapaklar kalabiliyor. Onları eğe, zımpara veya herhangi bir aletle temizliyoruz.Kesim çapağı alınmış hali Çapak temizlendikten sonra bir raspa veya maket bıçağı yardımı ile kenar keskinlikleri gideriliyor. Aksi halde ipimizi ve elimizi kesebilir. Delikleri de yine raspa veya havşa yardımı ile yumuşatıyoruz.Kenarları Raspalanıp, Delikleri Havşalandıktan Sonra Boyanmış Gergi Aparatı. Kullanıma Hazır.
Sapan Yapımı
Büyük Gergi Aparatımız İle Aynı Proses’i Uyguluyoruz, Önce Çizim Yapıyoruz Ardından Kesime Yolluyoruz.CNC de kesim yapılıyor.Sapan Ve Gergi Aparatı Kesimden Çıkmış Görüntüsü.Sapan Ve Gergi Aparatı Bitmiş Görüntüsü. (Çapakları temizlenmiş + Havşa Yapılmış)Toz boya ile boyanmış ve son haline hazır.Lastik Takıldı Ve İp İle Tutma Yeri Hazırlandı. Kullanıma Hazır.
Küçük Gergi Aparatı
Küçük gergi aparatımız CNC ile yapılmıyor. (İstenirse yapılabilir.) El ile yaptığım aparatımın kullanım alanı daha çok çadır, tarp (branda) gerdirmeye uygun. Ağır yükler için tercih edilmemeli. Kullanıma hazır ürün görseli ve yapım aşaması videosu aşağıdadır
Boyanmış Kullanıma Hazır Küçük Gergi Aparatları
Yapım Aşaması Videosu.
Gergi Aparatları Kullanımı
Büyük Ve Küçük Gergi Aparatlarının Nasıl Kullanıldığını Anlatan Videomuz.
Hayat İdame Rehberi 