Doğada vakit geçirmeyi seven herkesin veya benim gibi çoğu şeye meraklı kişilerin aklının bir köşesinde “Acaba elimdeki imkanlarla ip yapabilir miyim?” sorusu vardır. Benim de çevremde o sivri uçlu, sert yapraklı bitkiye, yani Yucca filamentosa’ya (Nam-ı diğer Avize Çiçeği) bakarken aklıma gelen tam olarak buydu.
Sadece süs bitkisi sandığımız bu yeşil dostumuzun, aslında binlerce yıldır kullanılan, inanılmaz derecede güçlü bir ip kaynağı olduğunu keşfettiğimde denemekten kendimi alamadım.
Bugün size, ellerimle (ve biraz da sabrımla) bu sert yaprakları nasıl sağlam bir ipe dönüştürdüğümü, sürecin zorluklarını ve o tatmin edici sonucu anlatacağım.
Neden Avize Çiçeği (Yucca Filamentosa)
Öncelikle neden bu bitki? Çünkü avize çiçeği yapraklarının içinde, yaprağın boyu boyunca uzanan çok güçlü lifler barındırır. Bu lifler kuruduğunda bile esnekliğini ve mukavemetini korur. Ülkemize ait bir tür olmasa da uzun süredir ev, park, bahçelerde sık karşılaştığımız bu bitki bitkilerin tam anlamıyla çok amaçlı çakısı gibi 🙂 özellikle yurt dışındaki eski yerlilerin bu bitkiden sandalet, sepet ve hatta ağ yaptıklarını öğrendiğimde saygım bir kat daha arttı.
Adım Adım Yapım Aşaması
1. Hasat: İlk Adım ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sürece en alttaki, artık yere yaklaşmış ama hala yeşil olan yaprakları keserek başladım. Burada küçük bir uyarı: Avize çiçeği yapraklarının uçları iğne gibidir. Yapraklara yaklaşırken dikkatli olmakta fayda var.
Yaprağı gövdeye yakın bir yerden kestim. Elime aldığımda hissettiğim o sert ve etli doku, içindeki hazinenin habercisi gibiydi. Çok fazla yaprağa ihtiyacınız yok, deneme amaçlı biraz yaprak kesebilirsiniz
2. Lifleri Ortaya Çıkarma (Sıyırma İşlemi)
İşin en “emek isteyen” kısmı burası. Yaprağın içindeki liflere ulaşmak için üzerindeki yeşil, etli dokuyu sıyırmanız gerekiyor.
Ben bunun için düz bir zemin ve bir kaşık kullandım. (Bıçak, deniz kabuğu gibi şeyler de kullanılabilir) Yaprağı zemine yatırıp, kaşıkla üzerine bastırarak ileri veya geriye doğru kazıdım
* İpucu: Yaprak taze ise yeşil kısım jöle gibi sıyrılıyor. Eğer kurumuş bir yaprak bulduysanız, onu bir gece suda bekletmek işinizi çok kolaylaştırır.
Kazıdıkça o koyu yeşil tabaka gidiyor ve altından pırıl pırıl, krem rengi/beyaz lifler çıkmaya başlıyor. Tüm yeşil doku gidene kadar kazımaya devam ettim ve sonunda elimde bir tutam “saç” gibi görünen lifler kalacaktır.
3. Yıkama ve Kurutma
Lifleri yeşil kalıntılardan tamamen arındırmak için suda güzelce yıkadım. Bu aşamada liflerin birbirine karışmamasına özen göstermek lazım. Yıkadıktan sonra balkonda kurumaya bıraktım. Kuruduklarında biraz daha sertleştiklerini ama hala bükülebilir olduklarını fark edeceksiniz.
4. Lifleri Yumuşatma: İpleri sabaha kadar kurumaya bıraktım. (Çevreye göre değişebilir, kuruyana kadar bekleyin). Kuruyan lifleri elimde yuvarlayarak, ovalayarak liflerine ayırarak ve keskin kenarlı bir masaya sürterek yumuşatma işlemi gerçekleştirdim.
5. İpe Dönüştürme: “Ters Büküm” Tekniği
Lifler hazır, peki ya ip? Lifleri olduğu gibi kullanabilirsiniz ama onları bükerek birleştirmek mukavemeti katbekat artırıyor. Ben en klasik yöntem olan “Ters Büküm” tekniğini kullandım.
Mantığı aslında basit ama eliniz alışana kadar biraz garip gelebilir.
* Bir tutam lif alın ve ortadan ikiye bükün. (Sağ elinizle dışa sol elinizle içe doğru çevirin)
* İki “bacak” oluşacak. İpin açık kısımları sol elimize, oluşacak ip kısmı sağ elimizde kalacak şekilde tutuyoruz.
* Üstteki bacağı parmaklarınızla kendinize doğru (kendi ekseni etrafında) çeviriyoruz.
* Sonra bu bükülmüş parçayı, alttaki parçanın üzerinden alta doğru atın. (Tutup çevirin)
* Sürekli “kendine bük, aşağı at” yaparak ilerleyin.
Bu zıt yönlü kuvvetler, ipin açılmasını engelliyor ve kilitliyor. İlk birkaç santimetreden sonra eliniz otomatiğe bağlıyor ve bu süreç daha kolay bir hale geliyor.
Sonuç: Beklediğimden Çok Daha Sağlam
Yaklaşık 30 dk – 1 saatlik bir uğraşın sonunda elimde, mağazadan aldığım jüt iplere taş çıkartacak sağlamlıkta bir ip vardı. Çektiğimde koparmam imkansızdı.
6. İp Ekleme: İp uzunluğu istediğimiz uzunlukta olmayınca ip ekleme yöntemi kullanmamız gerekir. Bunun için
* Uzatılmak istenen ipin kalınlığına uygun miktarda bir lif demeti alın ve eklenecek ip demetinin üzerine koyun. (İpin ucunu 1 cm civarı uzun bırakın)
* Yine ters büküm tekniği uygulayarak ip oluşturmaya devam edin.
* İp bir tur çevrilince dışarıda kalan ucu çevirdiğimiz köşeye doğru indirip ters büküm tekniği ile ip oluşturmaya devam edin.
Böylelikle birbirinden ayrılmayan ve sağlam bir ekleme yapmış oluruz.
İp örme tekniklerini başlangıç aşamasında evinizdeki jüt ip, herhangi bir lifli malzeme veya başka ipler kullanarak pratik yapın. Daha sonra doğal ve kendi yaptığınız liflerle ileri düzey deneyimleyin. Böylelikle hem tekniğinizi geliştirecek hem de zor anlarda çok işinize yarayan beceri kazanmış olacaksınız.
GÖRSELLER
VİDEOLU ANLATIM
Hayat İdame Rehberi 